Hoe maak je een fixeerbad (voor absolute beginners)

In deze blog ga ik de meest eenvoudige vraag beantwoorden die ik vaak krijg: hoe breng ik een mordant aan op vezels.

Wat is een mordant eigenlijk?

In eenvoudige bewoordingen is een mordant een stof die helpt dat de kleurstof zich bindt aan je vezel. Zie het als een matchmaker: het introduceert de kleurmoleculen aan de stof en zegt: “Houd elkaar nu vast en laat niet los.” Zonder zo’n hulpmiddel liggen veel natuurlijke kleurstoffen ongemakkelijk op het oppervlak — ze zien er even goed uit maar verdwijnen sneller dan je “koude spoeling” kunt zeggen.

Het woord “mordant” komt eigenlijk uit het Latijn mordere, wat “bijten” betekent. Een beetje dramatisch, maar accuraat: mordants zorgen ervoor dat kleur in de vezel bijt zodat het blijft zitten.

De basis: Alum en vrienden

De meest voorkomende mordant (en het meest beginnersvriendelijke) die we vandaag behandelen is alum: kaliumaluminiumsulfaat. Het is veilig, makkelijk te verkrijgen en betrouwbaar, waardoor het ideaal is voor zijde, wol en plantaardige vezels. Aluin geeft heldere, zuivere kleuren en verandert meestal de tint niet veel. Aluin is geen dure mordant en samen met alle eerdergenoemde voordelen is het een absolute must-have als je begint met natuurlijk verven.

Je zult ook de sidekick van alum tegenkomen:

• Cream of Tartar: niet alleen voor je bakvoorraad. Het helpt alum gelijkmatiger te werken en kan wol verzachten en voorkomen dat het slijmerig wordt (wat alum na verloop van tijd in een waterige oplossing geneigd is te doen).

Er zijn other mordants die je zou moeten leren kennen (koper, titaniumoxalaat, tin), maar laten we niet te snel gaan.

Belangrijk: Dit mordantbad is geweldig voor proteïnevezels zoals wol en zijde. Voor cellulose zijn er betere methoden om te mordanderen beschikbaar.

Belangrijk: Niet elke verfstof heeft een mordant nodig. Tannines en indigo zijn voorbeelden van kleurstoffen die werken zonder de extra stap van het mordanderen.

Hoe maak je een basis-mordantbad

Hier is de eenvoudige, geen-poespas methode om te beginnen met alum:

1. Weeg je vezel (dit wordt WOF genoemd): Bepaal hoeveel je droge vezel weegt. Dit is je basisgetal.
2. Meet aluin: Gebruik ongeveer 10–15% van het vezelgewicht in aluin. (Dus als je garen 100 g weegt, gebruik je 10–15 g aluin.)
3. Optioneel (Cream of Tartar): Voeg 5–6% WOF toe voor extra zachtheid en egalisering.
4. Oplossen: Los je aluin op (en wijnsteen, als je dat gebruikt) in een kop heet water. Geen klonten, alsjeblieft. Dit kost minstens twee minuten constant roeren.
5. Vul je niet-reactieve, schone verfbadpan: Voeg genoeg warm water toe om je vezel comfortabel te bedekken en roer het opgeloste mordant erdoor.
6. Voeg vezel toe: Maak je stof of garen nat (voorweken zodat het grondig vochtig is), en voeg het dan aan de pan toe.
7. Zachtjes verwarmen: Breng de pan naar ongeveer 70°C (niet koken, we maken geen soep) en houd dat ongeveer anderhalf uur aan. Roer af en toe zodat de vezel niet vlekkerig wordt.
8. Afkoelen: Laat het staan totdat het water kamertemperatuur heeft. Je kunt het zelfs een nacht laten staan, niemand die oordeelt, MAAR zorg dat er niets uit het mordantbad steekt, anders wordt het ongelijk.
9. Grondig spoelen, echt, houd je niet in. Eventuele resterende mordant die aan de stof kleeft (in plaats van goed te binden) zal zich gewoon op de kleurstof in de pan storten, en je krijgt vlekkerige, ongelijkmatige kleur.”

Na het bad

Zodra je vezels gemordant en gespoeld zijn, zijn ze als een leeg canvas dat klaar is om kleur vast te houden. Je kunt ze meteen gebruiken of drogen en bewaren voor later. Sommige verwers houden zelfs een voorraad “voorgemordde” vezels bij die klaar zijn voor gebruik, wat een beetje is alsof je koekjesdeeg in de vriezer hebt voor noodgevallen. Zorg er gewoon voor dat je deze stoffen goed labelt, zodat je ze niet per ongeluk twee keer mordandeert.